Mede door COVID-19 is de behoefte aan het behandelwensengesprek in een stroomversnelling gekomen. Dit gesprek helpt zorgprofessionals om te handelen in de geest van de patiënt en zijn of haar wensen. Zo kunnen patiënten een meer weloverwogen keuze maken. In mei en juni 2020 zijn drie webinars georganiseerd waar 28 huisartsen in de regio aan deelnamen. Deze webinars zijn met veel enthousiasme ontvangen. Huisarts en initiatiefnemer Jennifer Baars vertelt met veel passie over alles wat er in de loop van de jaren is gedaan en bereikt.
Behandelwensengesprek
Jennifer Baars: “Het idee voor het project ‘behandelwensengesprek’ is ontstaan tijdens de brainstormsessies van Dappere Dokters eind 2015. Aanvankelijk heette dit het levensverwachtingsgesprek. Doel hiervan is, om wensen t.a.v. verschillende medische behandelingen te inventariseren en documenteren. Het is met nadruk niet de bedoeling om levenseinde e.o. euthanasie te bespreken. Bij behoefte is hier natuurlijk wel een vervolggesprek voor mogelijk. Reden is om het gesprek laagdrempelig te maken. In 2017 hebben wij verbinding gezocht met het Advanced Care Project van het VUMC. Dit i.v.m. veel overlap en met het doel om zaken op elkaar af te stemmen. Wij hebben toen besloten voor een nieuwe, gezamenlijke term voor het overdracht formulier, namelijk ‘het Behandelwensen formulier’. Het gesprek zijn we sindsdien ‘behandelwensengesprek’ gaan noemen. Bij de NHG is de code A20 aangepast van ‘gesprek over euthanasie’ naar ‘gesprek behandelwensen /levenseinde’.
Gangbaar maken
We zijn nu begonnen bij de kwetsbare ouderen omdat we hier de grootste kwaliteitsslag kunnen maken. De kans dat zij in een crisis terecht komen is natuurlijk veel groter dan bij jongere mensen. Als huisarts wil ik de kwaliteit van leven te verbeteren. Niet het lijden verergeren of verlengen als mogelijk gevolg van een ingrijpende medische behandeling of een reanimatie bij mensen die deze behandeling niet eens hadden willen ontvangen. Ons doel is dat het heel gewoon en gangbaar wordt om behandelwensen te bespreken en te documenteren.”
“Welke behandelingen wil ik in ieder geval niet? Het moet gangbaar zijn om daarover na te denken en dit te bespreken met je dierbaren en zorgprofessional.”
Opzoek naar verbinding
“Al vanaf het begin trek ik hierin samen op met Inez Boekhout, huisarts in Haarlem. We hebben steeds gezocht naar verbinding met soortgelijke initiatieven. Om van elkaar te leren en te voorkomen dat we allemaal het wiel opnieuw gaan uitvinden. Maar ook om met elkaar in contact te blijven, zodat we dezelfde taal blijven spreken. In Leiden heb ik in 2019 een groep enthousiaste collega’s scholing gegeven. In deze regio wordt het behandelwensengesprek nu op dezelfde wijze gevoerd en gedeclareerd bij Zorg en Zekerheid.
Advanced care planning
We trekken ook op met Astrid Kodde, kaderarts ouderen in Haarlem. Zij is actief en nauw betrokken bij Advanced Care Planning (ACP) uitrollen in de eerste lijn. Het behandelwensengesprek kan hier een onderdeel van worden denken wij. Advanced Care Planning is een veel uitgebreidere vragenlijst met ook aandacht voor terminale zorg. Dit is een uitgebreider gesprek en vraagt extra tijd en daarmee ook extra financiering. We willen ze dus verbinden, maar tegelijk wel los van elkaar laten bestaan. Dit om het voeren van Behandelwensgesprekken in de huisartspraktijk praktisch en haalbaar te houden. Ook behouden we graag één A4 overdrachtsformulier met de belangrijkste vragen die er in een crisis toe doen.
Landelijke e-learning
Omdat de webinars in 2020 met zoveel enthousiasme zijn ontvangen en omdat het handig lijkt collega’s digitaal te kunnen scholen, kwam het idee voor een e-learning. In Leiden is een e-learning Behandelwensengesprek ontwikkeld in samenspraak met ons. Doel is deze e-learning bruikbaar te maken voor alle regio’s. Wij hebben overleg met het NHG om te bekijken of we deze e-learning landelijk kunnen uitrollen en geaccrediteerd krijgen.
In gesprek met de burger
In het kader van de ZonMw pilot ‘In gesprek met de burger’ hebben we in onze eigen praktijk Zoom presentaties gegeven over het behandelwensengesprek en levenseinde gesprek. Dit is zeer positief ontvangen en veel van deze patiënten hebben hierna besloten hun behandelwensen op te schrijven en te bespreken met hun dierbaren en huisarts.
Verbinding met de SEH en ambulancepersoneel
Op dit moment is er nog geen ICT-oplossing mogelijk voor een koppeling tussen HAP en SEH. We willen de artsen bij de SEH informeren om bij kwetsbare ouderen proactief na te vragen of er een behandelwensengesprek is vastgelegd. We willen ook heel graag het ambulancepersoneel betrekken. Een extra uitdaging omdat zij zonder dossier werken. De ontwikkeling rond de Persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO) biedt wellicht een oplossing in de nabije toekomst. Daarbij zijn er via het ACP ook al overleggen gaande om overdracht met ambulance en andere zorgprofessionals goed met elkaar af te stemmen.
Rol Zorggroep
Met de komst van de coördinator ouderenzorg, is ook Zorggroep Haarlemmermeer actief bij de invoer van het behandelwensengesprek betrokken. Ik ben hier erg blij mee. Jacqueline Keijser neemt het organisatorische stuk op zich, ik heb daar als huisarts echt geen tijd voor. Ze weet de juiste partijen te betrekken en aan elkaar te verbinden. Ik ben sowieso blij met Zorggroep Haarlemmermeer. In ons werk zijn natuurlijk veel veranderingen nodig. In het verleden heb ik gezien dat goede innovatieve ideeën verzandden. Simpelweg doordat de zorgprofessionals niet genoeg tijd hadden om ze uit te werken en echt neer te zetten. Ik zie de Zorggroep steeds meer de rol van aanjager oppakken, krachtige ondersteuning geven en de benodigde verbindingen leggen. Precies wat we nodig hebben om van idee naar actie te komen.
Informeren, bespreken en voorbereiden
De meeste patiënten kunnen bepaalde situaties niet overzien. Zeker niet in een crisissituatie. Het is daarom goed patiënten te informeren en zaken op een rustig moment met elkaar te bespreken. Het is aan te raden patiënten het gesprek voor te laten bereiden, idealiter met een dierbare. Anders weten ze vaak minder goed wat ze moeten antwoorden op de vragen. Het maakt het gesprek efficiënter en korter. Ik ben dan ook heel blij met de tool die Thuisarts.nl hiervoor heeft ontwikkeld. De vragen in de keuzehulp zijn prikkelend en zetten aan tot nadenken. Ik verwijs mijn patiënten en hun dierbaren er vaak naar.
Eindregie huisarts
Voor een goed gesprek is het nodig dat de zorgprofessional de patiënt goed kent en voldoende medische kennis heeft. De huisarts is daarom de aangewezen persoon om het gesprek te voeren. Dat wil niet zeggen dat de huisarts het gesprek van A tot Z zelf moet doen. De praktijkondersteuner of de thuiszorg kunnen zeker een belangrijke voorbereidende rol spelen. Maar de huisarts moet het afsluitende gesprek voeren en checken of alle medische aspecten goed zijn begrepen en welke mogelijkheden of alternatieven er zijn.”