Al vele jaren werken de eerste en tweede lijn samen aan goede diabeteszorg in de Haarlemmermeer. De fundamenten van de huidige zorg werden al ruim 25 jaar geleden gelegd. Een terugblik door een aantal betrokken zorgprofessionals.
Diabeteszorg in de jaren ’90
In de jaren negentig werden mensen met diabetes type 2 veelal in het ziekenhuis behandeld. Met de toename van het aantal mensen met diabetes type 2 werd het noodzakelijk de mogelijkheden voor verschuiving van zorg van de kliniek naar de polikliniek en de van de polikliniek naar de eerste lijn te onderzoeken en te gaan gebruiken. Ook de thuiszorginstellingen zagen de noodzaak om te gaan werken met wijkverpleegkundigen met een specifiek aandachtsgebied, zoals diabetes type 2. Reden voor het Spaarne Gasthuis en Amstelring om in 1994 op zoek te gaan naar een transmuraal diabetesverpleegkundige, iemand die naast het behandelen en begeleiden van patiënten ook een advies kon uitbrengen over de ontwikkeling en inrichting van transmurale diabeteszorg. Het oog viel op Hanneke Hortensius, die net een post hbo-opleiding zorginnovatieprojecten had afgerond.
Diabetesplatform
Hanneke vertelt met veel enthousiasme over haar eerste jaren in de Haarlemmermeer: “Naast de spreekuren die ik in het Spaarne Gasthuis en bij Amstelring (toen nog Thuiszorg Amstelland en Meerlanden) draaide, coördineerde ik het project transmurale diabeteszorg. Ik werkte samen met een regioteam waar o.a. twee internisten (waaronder Alex Arntzenius), de huisartsen Ernst Bolsius en Ale Gercema, en vertegenwoordigers van de DVN (diabetes vereniging Nederland) in zaten. We noemden ons overleg het diabetesplatform. Samen bedachten we de naam voor het project: ‘Goede zorg dicht bij huis’. We zochten naar mogelijkheden voor meer samenwerking en verbinding tussen ziekenhuis, huisarts en thuiszorg. Goede zorg met behoud van ziekenhuiskwaliteit. We gingen uit van de bestaande structuren, die we vervolgens verder uitbouwden. We maakten hiervan een protocollenboek met de werkafspraken over wie, wat, waar en wanneer doet. En ook werd het diabeteswijzer werkboekje gebruikt. Het project heeft ongeveer vier jaar geduurd. De uitkomsten heb ik in 2000 samengebracht in de Eindrapportage project transmurale diabeteszorg. Eén van mijn belangrijkste aanbevelingen was: multidisciplinaire eerstelijnszorg. Ik heb het protocollenboek, de eindrapportage, de diabeteswijzer en verschillende artikelen in vaktijdschriften en de plaatselijke krant bewaard. We liepen erg voorop in de transmurale diabetes zorg en dat trok ook de aandacht van verschillende media. Ernst heeft zelfs nog namens onze groep een praatje gegeven tijdens het landelijke diabetes congres.”
Knelpunten oplossen
Huisarts Ernst Bolsius vult via e-mail vanaf zijn vakantieadres aan: “Bij de start van het project waren 15 enthousiaste huisartsenpraktijken betrokken. Twee jaar later waren dit 50 huisartsenpraktijken in de regio Haarlemmermeer. De kracht van het project was, dat we primair uitgingen van de patiënt. We waren een van de weinige regionale teams die ook vertegenwoordigers van DVN in ons team hadden. Hierdoor hadden we goed inzicht in de knelpunten en konden we zaken eerder oplossen. Door samen te werken hebben we veel van elkaar geleerd als disciplines. De zorg werd zo steeds gestroomlijnder. En de lijntjes korter. Dat merkten we doordat het steeds minder voorkwam dat dingen dubbel gebeurden of juist onbedoeld niet.”
Het stokje doorgegeven
Na negen jaar Haarlemmermeer vertrok Hanneke naar Rotterdam, om ook in die regio de diabeteszorg te verbeteren. Haar opvolger werd de ons allen bekende diabetesverpleegkundige Marijke Bunschoten. Marijke: “In 2003 werd ik voor 8 uur gedetacheerd vanuit het Spaarne Gasthuis. Ik zat bij Amstelring en coachte vooral de wijkverpleegkundigen en had veel overleg met de diëtisten. Het regionale team werd uitgebreid met meer eerstelijns disciplines. Vooral huisarts Ale Gercema heeft zich hiervoor ingezet. Afgevaardigden van de apotheken, diëtisten, fysiotherapeuten en wijkverpleegkundigen kwamen erbij. Via het CBO konden we een zogeheten ‘Doorbraak project’ worden. We maakten van de NHG standaard DM 2 een regionale bewerking. Je zou kunnen zeggen dat dit de eerste versie van het huidige zorgprogramma was. Het platform had op dat moment nog geen officiële plek in een van de organisaties. Dat gebeurde pas in 2012 toen Zorggroep Haarlemmermeer ketenzorg van start ging. Het diabetesplatform kreeg toen een plaats in deze organisatie als Kwaliteitscommissie diabetes type 2.”
Multidisciplinaire scholingen 
Apotheker Arjan Hoekstra: “Door huisarts Ale Gercema uit Rijsenhout kwam ik bij het platform. Het was puur ‘good will’ en liefde voor ons vak. Wij kwamen meestal in de avonduren bijeen. Ik bracht expertise op het gebied van medicijnen in. Bij de behandeling van diabetes heb je veel te maken met kunst- en hulpmiddelen. Welke bloedglucosemeter kies je? Waar let je op? Het multidisciplinaire contact zorgde voor een verbreding van mijn vakkennis. Later heb ik samen met internist Alex Arntzenius en Marijke Bunschoten ook nascholingen in het Spaarne Gasthuis gegeven. Mijn bijdrage ging dan over hoe we naar nieuwe medicatiegroepen moesten kijken. Hoe baanbrekend waren ze? Wanneer of bij wie wel of niet in te zetten? Kortom de plaats van een medicijn in de behandeling. Dat was erg leuk om te doen.”
